چاروق؛ کفش دیروز، فراموش شده‌ی امروز/ پاپوشی که ریشه در تاریخ و فرهنگ ایرانیان دارد

به گزارش خبرنگار گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از زنجان، چاروق دوزی یکی از هنرهای اصیل و ماندگار صنعتگران زنجانی است که هنرمندان این خطه تبحر خاصی در خلق آن دارند.

چاروق که در زبان ترکی به آن چارخ می گویند، نوعی پاپوش با نوک عقابی برگشته است که اغلب با چرم دباغی شده­‌ای که رنگ قرمز متمایل به زرشکی دارد تولید می­‌شود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

این  پاپوش سنتی با استفاده از نخ ابریشمی رنگی، نخ گلابتون، مخمل، پاشنه‌های چوبی، نوار زیگزاگ و چرم گاوی در انواع مختلف: توری، پرده بند و تمام چرم (پشت باز و پشت بسته) تولید می‌شود.

 

خاستگاه اصلی این هنر بی بدیل در استان زنجان شهر سلطانیه است که زیبایی و تنوع طرح و نقش آن چشم هر بیننده‌ای را شیفته نقوش انتزاعی و اصیل خود می‌کند.

از انواع چاروق‌های تولید شده در استان زنجان می‌توان به انواع کنفی، تمام پوست، کشاورزی، تمام چرم، توری و پرده بند اشاره کرد که هر کدام با روشی خاص و با استفاده از چرم فرآوری شده و مواد مختلفی، چون پنبه، کنف و ابریشم  تهیه می‌شود.

مردعلی حیدری خالق بزرگترین چاروق دنیا 

مردعلی حیدری که یکی از اساتید به نام استان زنجان در حوزه صنایع دستی به شمار می رود، متولد سال ۱۳۳۵ در روستای سلمان لو از توابع زنجان است.

او در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از زنجان،گفت: هفت ساله بودم که پدرم را از دست دادم و از همان دوران شیرین کودکی در یکی از حجره‌های  بازار زنجان مشغول به کار شدم و آن زمان با توجه به سن کمی که داشتم به صاف کردن میخ‌های کهنه و خمیده کفش‌ها و موم کاری نخ‌های کفاشی  می‌پرداختم.

آقای حیدری در ادامه صحبت هایش یادی از آقایان محمد گرانمایه و صادق کفشچی کرد و افزود: زمانی که تازه وارد بازار کار شده بودم فنون کفاشی را از این ۲ استاد بزرگوار آموختم و  زمانی که تصمیم گرفتم مستقل شوم به  دلیل علاقه‌ای که به چاروق‌های دست دوز داشتم نزد استاد خطیبی رفته و به مدت ۵ سال نیز در معیت ایشان با اصول چاروق دوزی آشنا شدم.

او که بیش از ۵۰ سال است مشغول تولید و آموزش چاروق دوزی در زنجان است حالا بیشتر به آموزش این حرفه می پردازد.

این هنرمند زنجانی عکس‌هایی از مدل‌های مختلف چاروق را که تاکنون دوخته است در یک آلبوم جمع‌آوری کرده، نمونه کارهایش دیدنی است... از چاروقی که با ملیله ساخته تا چاروق‌های گلابتون دوزی شده‌ای که  توریست‌های خارجی طرفدار آن هستند.

آقای حیدری  بزرگترین چاروق دنیا را که یک متر و ۶۰ سانتیمتر طول و ۷۰ سانتیمتر ارتفاع دارد، دوخته است، او برای دوخت این چاروق یک و سال و ۶ ماه وقت گذاشته و حدود ۱۰ متر مربع چرم، نیم کیلوگرم ابریشم و چهار کیلوگرم چسب استفاده کرده است.

روی این پاپوش زیبا نقوشی از مناطق تاریخی ایران از جمله گنبد سلطانیه، پاسارگارد، سی وسه پل، برج آزادی و گنبد سلطانیه با استفاده از نخ گلابتون گلدوزی شده است.

او در رابطه با دلیل دوخت چاروق به این بزرگی گفت: معمولا خانم‌ها بعد از مدتی که از چاروق استفاده می‌کنند آن را دور می‌اندازند و من احساس کردم ممکن است تا ۱۰۰ سال آینده هیچ نام و نشانی از چاروق زنجان باقی نماند، به همین دلیل تصمیم گرفتم نمونه‌ای از آن را بدوزم تا این هنر اصیل زنجانی‌ها در دل تاریخ برای آیندگان جاودان بماند.

الناز خدایی فرد معاون صنایع دستی استان زنجان در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از زنجان، گفت: ‌می‌توان ریشه صنایع چرمی در استان زنجان را حداقل در ۲ هزار سال قبل جست.

او افزود: قدمت هنر چاروق دوزی به اواخر دوره هخامنشی و اوج تزئینات آن به دوره  ساسانی می‌رسد که زیبایی و تنوع طرح و نقوش آن، چشم هر هنرشناسی را شیفته نقوش انتزاعی و اصیل خود می کند.

معاون صنایع دستی استان زنجان ادامه داد: در حال حاضر ۶۰ نفر در استان زنجان به صورت حرفه ای در حوزه چاروق دوزی مشغول فعالیت هستند که از این تعداد تنها ۷ نفر تحت پوشش بیمه هستند.

خدایی فرد در خصوص پرداخت تسهیلات کرونایی به صنعتگران زنجانی گفت: از زمان آغاز شیوع ویروس کرونا تاکنون بیش از ۹ میلیارد تومان تسهیلات کم بهره به شاغلین حوزه صنایع دستی در زنجان پرداخت شده است.

گزارش از شیرین محمودی 

انتهای پیام/م

منبع: باشگاه خبرنگاران

کلیدواژه: میراث فرهنگی زنجان هنرمندان صنایع دستی استان زنجان چاروق دوزی صنایع دستی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۱۳۱۷۲۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

معلم؛ روایتگر تاریخ و مظهر فرهنگ

یاددهی و یادگیری، دو مقوله اساسی در زندگی هر فرد و موثر در فرهنگ و علم و سیاست هر جامعه بشری محسوب می‌شوند اما این معلم است یاد می‌دهد و می‎‌پروراند تا با ایفای نقش خود جامعه ای بهتر و متعالی‌تر بسازد.

به گزارش خبرنگار ایمنا، اساسی‌ترین کار در هر جامعه و سرزمینی موضوع تعلیم و تربیت در آن جامعه به عنوان رکن محوری توسعه و تعالی است. کسی که این رسالت را به دوش می‌کشد معلم است و کار معلمی به هرگونه تلاشی که برای هدایت، تکامل و تعلیم و آموزش انسان، صورت می‌گیرد اطلاق می‌شود.

براساس همین تعریف است که پیامبران، معلمان بزرگ بشریت خوانده می‌شوند؛ هم چنین پدر و مادر و دیگر اعضای خانواده نسبت به کوچک‌ترها نقش معلم را دارند، اما در نام‌گذاری طبقات مختلفی که وظیفه تعلیم و تربیت را بر عهده گرفته‌اند، اصطلاحاً تنها به یک طبقه معلم می‌گویند؛ یعنی همان کسانی که رسالت آموزش و پرورش فرزندان ما را از دوره کودکی و تحصیلات ابتدایی تا دوره جوانی و تحصیلات عالی، بر عهده می‌گیرند و تربیت و تعلیم انسان را دنبال می‌کنند.

در جامعه اسلامی ما این وظیفه مهم بر عهده انسان‌های شریف، قانع و وظیفه شناسی است که از سر تعهد و دلسوزی به ساختن و شکل دهی استعدادهای مؤمن و کاردان مشغولند؛ مردم ما نیز از آنجا که به نقش این طبقه فرهیخته، آگاهند همیشه از کارشان تقدیر می‌کنند و حتی روز مشخصی را هم به نام «روز معلم» تعیین کرده‌اند.

شیوه و روش عملکرد آموزش و پرورش یک جامعه، به‌عنوان کارکردی‌ترین نهاد علم و دانش و فرهنگ، بهترین و نزدیک‌ترین مظهر فرهنگ آن جامعه است، هم چنان که فرهنگ یک جامعه، بی‌تردید چگونگی آموزش و پرورش آن جامعه را نشان می‌دهد.

بنابراین حفظ، گسترش و غنی‌سازی فرهنگ عمومی، از جمله وظایف و نقش‌های بنیادین آموزش و پرورش خواهد بود؛ بر این اساس، معلم زمانی می‌تواند نقش تربیتی خود را به خوبی ایفا کند که میان رفتارها، هنجارها و نظام ارزشی او و سایر هنجارهای جامعه، هماهنگی وجود داشته باشد؛ از این رو ساده اندیشی است اگر انتظار داشته باشیم که معلّم بتواند مستقل از تأثیر سایر خرده سیستم‌ها نقش خود را به خوبی ایفا کند.

این نقش بی شک در گرو هماهنگی میان همه عواملی است که در امر تعلیم و تربیت دخیل اند. چنانچه رهبر معظم انقلاب در بیانات خود فرمودند: «همه دستگاه‌ها در دولت، وظیفه پشتیبانی از آموزش و پرورش را دارند؛ اینجا دستگاهی است که هرچه شما هزینه کنید، به طور مضاعف دستاورد خواهید داشت؛ اینجا جایی است که ثروت سازان آینده، علم سازان آینده، تمدّن سازان آینده، مدیران آینده، از اینجا به وجود خواهند آمد و خلق خواهند شد. این جور نیست که ما خیال کنیم آموزش و پرورش فقط برای ما هزینه دارد؛ نخیر، دستاوردهایی بزرگ‌تر از دستاوردهای آموزش و پرورش وجود ندارد. هرچه شما در سرتاسر کشور از جلوه‌های پیشرفت و دستاورد و ابتکار می‌بینید، ریشه آن اینجا است؛ اینجا را درست کنید تا همه جا درست بشود. بنابراین پول خرج کردن برای آموزش و پرورش و توسعه منابع مالی آموزش و پرورش، یکی از کارهای اساسی است که امیدواریم مسؤولان دولتی به این نکته توجّه کنند.»

اگر شخصیّت معلّم دارای صفات انسانی از قبیل: مهرورزی، نوع دوستی، درست کاری، همکاری، خویشتن داری و ایمان باشد، طبعاً تقلید از چنین ویژگی‌هایی، سلامت روانی کودک و امنیت آینده جامعه را تضمین خواهد کرد. با این توصیف، «معلم» به عنوان یکی از مهم‌ترین الگوهای مورد وثوق جامعه، نقش بسیار حساسی در رفتار افراد جامعه، به ویژه در میان دانش آموزان داشته و آموزش و پرورش نیز بیش از هر زمان دیگری به عنوان رکن اصلی توسعه و بالندگی اجتماعی و فرهنگی جامعه قلمداد شده و به منزله قدرتمندترین ابزار شکل دهی آینده یک کشور و پایداری و تداوم تاریخ و فرهنگ یک جامعه به شمار می‌رود.

بنابراین باید پذیرفت که کیفیت و قابلیت‌های معلمان و فرهنگیان شاغل در نظام آموزشی، آئینه تمام نمای کیفیت آموزش و پرورش آن جامعه‌اند. معلم نه تنها از طریق آموزش، که از طریق نقش الگویی خویش، درهای معرفت و حقیقت را به روی انسان می‌گشاید و راه و رسم زندگی را برای وی ترسیم می‌نماید و انسان را به مراحلی از کمال و رشد می‌رساند که قرآن از او به عنوان اسوه و الگو نام می‌برد. الگو و اسوه‌ای که سال‌ها در ذهن دانش‌آموز و دانشجو می‌ماند و هر ساله در ایام دوازدهم اردیبهشت همزمان با روز و هفته معلم بازخوانی و یادآوری می‌شود.

کد خبر 749306